Meritocracy

“Sensible people accept good advice. People who talk foolishly will come to ruin.” Proverbs 10:8

อดีตนายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ Goh Chok Tong กล่าวในงานเลี้ยงฉลองครบรอบ 190 ปีของสถาบัน Raffles Institution ที่ท่านได้รับรางวัล Gryphon Award ในฐานะศิษย์เก่าผู้มีผลงานเป็นเลิศว่า อันตรายของคนหนุ่มสาวที่เก่งและฉลาดที่สุดของสิงคโปร์คือการที่คิดว่าตนเองโดยธรรมชาติแล้วเหนือกว่าผู้อื่นและคิดว่าตนเองเป็นผู้ประสบความสำเร็จด้วยตนเอง (The danger of Singapore’s best and brightest young people thinking they are naturally superior and entitled to their success)

คำพูดของท่านอดีตนายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ Goh แสดงความห่วงใยสังคมสิงคโปร์ที่คนหนุ่มสาวรุ่นใหม่มีความคิดและทัศนคติที่เห็นแก่ความสำเร็จของตนเองจากการใช้ความรู้ความสามารถที่ได้รับการศึกษาอย่างดีที่รัฐบาลสิงคโปร์ได้ทุ่มทรัพยากรอย่างมหาศาลในการพัฒนาระบบการศึกษาของประเทศจนเป็นที่ยอมรับทั่วโลกว่าการศึกษาของประเทศสิงคโปร์อยู่ในอันดับต้นๆของโลก ระบบการศึกษาที่ดีเลิศทำให้คนหนุ่มสาวของสิงคโปร์ประสบความสำเร็จในการทำงาน และมีรายได้สูง

ท่านอดีตนายกรัฐมนตรีประเทศสิงคโปร์ Goh เห็นว่าควรจะมีการป้องกันไม่ให้เกิดชนชั้นนิยม (Elitism) ในโรงเรียน มหาวิทยาลัย และในสังคมทั่วไป ซึ่งจะเป็นอันตรายต่อการทำให้ประเทศสิงคโปร์เกิดการแบ่งชนชั้นในสังคมขึ้นได้ เพราะผู้นำประเทศสิงคโปร์ในอดีตได้พยายามสร้างสังคมประเทศสิงคโปร์ให้มีความเป็นเอกภาพมาตลอดเวลา

แนวทางการป้องกันไม่ให้เกิดชนชั้นนิยม (Elitism) ในประเทศสิงคโปร์ ท่านอดีตนายกรัฐมนตรี Goh เสนอว่าสังคมสิงคโปร์ต้องยึดมั่นในระบบคุณธรรมธิปไตย (Meritocracy) เพื่อให้มั่นใจว่าทุกคนในประเทศสิงคโปร์ได้รับผลประโยชน์ทางสังคมอย่างทั่วถึงเท่าเทียมกัน

“What we need is to get the successful to understand that they have a responsibility to help the less fortunate and less able with compassion” สิ่งที่เราจำเป็นต้องทำคือ ทำให้ผู้ที่ประสบความสำเร็จเข้าใจว่าพวกเขามีความรับผิดชอบที่จะต้องช่วยเหลือผู้ที่ด้อยโชควาสนาและผู้ที่ด้อยความสามารถกว่าพวกเขาด้วยความเมตตา เป็นคำพูดของอดีตผู้นำประเทศที่สะท้อนถึงความคิดของเขาที่มีต่อสังคมประเทศสิงคโปร์ในขณะนี้ และท่านยังกล่าวเสริมอีกว่ารัฐบาลจะต้องมีนโยบายและโครงการให้การช่วยเหลือแก่ครอบครัวที่ตกหล่นอยู่ข้างหลังเพื่อให้มั่นใจว่าระบบคุณธรรมของประเทศสิงคโปร์มีความยุติธรรมและสามารถดำรงความรักเมตตาแก่ทุกคน ไม่ใช่เฉพาะผู้โชคดีที่มีภูมิหลังครอบครัวที่ดี หรือ ผู้มีสติปัญญาดีโดยกำเนิด

อดีตนายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ Goh กล่าวอีกว่าโรงเรียนชั้นนำของประเทศสิงคโปร์ จะต้องแสดงบทบาทที่สำคัญในการยับยั้งไม่ให้ความคิดชนชั้นนิยมและความรู้สึกว่าการประสบความสำเร็จเกิดจากความสามารถของตนเองแต่เพียงลำพังของคนหนุ่มสาวสิงคโปร์เวลานี้ แพร่ระบาดเข้าไปในความคิดของนักเรียนนักศึกษาในมหาวิทยาลัย ท่านอดีตนายกรัฐมนตรีมีความเห็นว่าคนที่ประสบความสำเร็จทางเศรษฐกิจและสังคมคือผู้ที่ได้รับประโยชน์จากการแบ่งปันที่ไม่เท่าเทียมกัน (Disproportion) ของการลงทุนทางสังคม คนกลุ่มนี้รวมทั้งตัวของท่านด้วยจึงเป็นหนี้บุญคุณต่อสังคมส่วนใหญ่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเป็นหนี้บุญคุณต่อผู้ที่ไม่มีหนทางเข้าถึงโอกาสได้เช่นเดียวกับกลุ่มผู้ประสบความสำเร็จ  ดังนั้นจึงมีหนี้บุญคุณที่จะต้องตอบแทน ทำให้ทุกคนในสังคมมีชีวิตที่ดีขึ้น ไม่ใช่เฉพาะเพียงตัวของเราเท่านั้น (We owe a debt to make lives better for all, and not just for ourselves.)

เพราะว่า อดีตนายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ Goh และเพื่อนๆอีกหลายคนเป็นเด็กที่มาจากครอบครัวที่ยากจน หรือครอบครัวที่มีรายได้ต่ำแต่ได้รับโอกาสจากระบบคุณธรรมธิปไตยของสิงคโปร์ทำให้เขาและเพื่อนๆมีโอกาสได้เข้าเรียนหนังสือในโรงเรียนชั้นนำของประเทศสิงคโปร์และเป็นเส้นทางเดินไปสู่ความสำเร็จในชีวิต เมื่อประเทศสิงคโปร์ประสบความสำเร็จทางเศรษฐกิจมากขึ้น ประเทศเจริญก้าวหน้าจนเป็นหนึ่งในประเทศชั้นนำของโลก ระบบคุณธรรมธิปไตย ของสังคมสิงคโปร์กลับเสื่อมถอยลง สังคมสิงคโปร์เริ่มมีลักษณะการแบ่งชนชั้นทางสังคมมากขึ้น ครอบครัวที่มีความพร้อมมากกว่าทางเศรษฐกิจและสังคม สามารถให้การเริ่มต้นที่ดีกว่าแก่บุตรหลานของตน เพราะครอบครัวที่มีการศึกษาดี มีฐานะทางเศรษฐกิจดี มีความพร้อมมากกว่าในการลงทุนให้แก่ลูกหลานของตน ช่องว่างทางเศรษฐกิจและสังคมขยายกว้างมากขึ้น ฐานะทางเศรษฐกิจของคนกลุ่มน้อยแต่มีทรัพย์สินมากขยายห่างจากฐานะทางเศรษฐกิจของคนกลุ่มใหญ่แต่มีทรัพย์สินน้อย ซึ่งแตกต่างไปจากสภาพเศรษฐกิจและสังคมของสิงคโปร์ในอดีต

คำกล่าวของอดีตนายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ Goh ที่ให้สติแก่สังคมสิงคโปร์ที่เริ่มมองเห็นช่องว่างทางเศรษฐกิจของคนในสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มคนที่มีการศึกษา ที่ใช้ความรู้เป็นประโยชน์ในการกอบโกยความมั่งคั่งเข้าสู่ตนเองโดยเข้าใจว่าเป็นสิทธิอันชอบธรรมของตนและไม่ใส่ใจให้ความช่วยเหลือแก่คนที่ด้อยโอกาสกว่าตนในสังคม

คำกล่าวของอดีตนายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ น่าจะเป็นประโยชน์แก่สังคมไทยด้วยเช่นกัน เพราะโครงสร้างทางเศรษฐกิจและสังคมของประเทศไทยมีช่องว่างทางชนชั้นเศรษฐกิจและสังคมที่ถ่างกว้างมากกว่าประเทศสิงคโปร์ด้วยซ้ำไป ปัญหาความแตกแยกทางความคิดในสังคมไทยเวลานี้มีความเกี่ยวพันกับช่องว่างของชนชั้นทางเศรษฐกิจและสังคมที่เกิดจากสาเหตุเดียวกันคือ กลุ่มคนที่มีโอกาสได้รับการศึกษาเป็นอย่างดีใช้โอกาสที่ได้รับจากสังคมแสวงหาประโยชน์ทางเศรษฐกิจเพื่อตนเอง แต่ขาดจิตสำนึกในการดูแลช่วยเหลือกลุ่มคนจำนวนมากที่ขาดโอกาสทางการศึกษา ทำให้ด้อยโอกาสในการได้รับประโยชน์ทางเศรษฐกิจ ซึ่งนับวันจะห่างกันมากขึ้นทุกที

สังคมไทยเป็นสังคม ชนชั้นนิยม (Elitism) มานานแล้ว และเป็นเรื่องที่ฝังเข้าไปในความคิดของคนไทยจนถึงทุกวันนี้ที่ใช้การศึกษาเป็นบันไดก้าวสู่ฐานะทางเศรษฐกิจที่ดีขึ้น เป็นการก้าวขึ้นสู่ชนชั้นนิยมของสังคมไทย ในขณะที่เรื่องคุณธรรมธิปไตย (Meritocracy) ซึ่งเคยเป็นเรื่องที่สังคมไทยในอดีตมีความเข้มแข็งมาก แต่ปัจจุบันเรื่องคุณธรรมในสังคมไทยได้ตกต่ำลงจนถึงระดับที่น่าตกใจ เมื่อความคิดเห็นของสังคมไทยส่วนหนึ่งยอมรับว่าเรื่องการโกงกินคอร์รัปชั่นเป็นเรื่องปกติธรรมดา ขอเพียงให้มีผลการทำงาน

มองผู้นำสังคมสิงคโปร์แล้วกลับมามองผู้นำสังคมไทย ทำให้เห็นพันธะทางใจของผู้นำสังคมสิงคโปร์ที่มีต่อประชาชนของเขา ความแตกต่างของความเป็นผู้นำอยู่ที่ระดับพันธะทางใจที่แตกต่างกันของผู้นำ

·         Let it happen leaders

ผู้นำที่ปล่อยให้เหตุการณ์เกิดขึ้นเอง โดยไม่ได้มีส่วนเข้าไปเกี่ยวข้อง เพียงแต่ผู้นำไม่เข้าไปขัดขวางเหตุการณ์นั้น เมื่อเหตุการณ์เกิดขึ้นแล้ว ผู้นำจะหาเหตุผลเพื่อสนับสนุนสถานะความเป็นผู้นำของตน ถ้าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นผลร้ายต่อสถานะความเป็นผู้นำของตน ผู้นำจะอ้างการที่ตนเองไม่ได้มีส่วนเข้าไปเกี่ยวข้องสนับสนุนให้เหตุการณ์นั้นเกิดขึ้น เป็นเหตุผลสนับสนุนสถานะความเป็นผู้นำของตน แต่ถ้าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นผลดี ผู้นำจะอ้างการที่ตนไม่ได้เข้าขัดขวางเหตุการณ์นั้นทำให้เหตุการณ์นั้นเกิดขึ้นได้ เป็นเหตุผลสนับสนุนสถานะความเป็นผู้นำของตนอีกเช่นกัน

·         Help it happen leaders

ผู้นำที่ช่วยทำให้เหตุการณ์เกิดขึ้น เป็นผู้นำที่มีพันธะทางใจในระดับหนึ่งทำให้มีส่วนเข้าไปร่วมช่วยเหลือให้เหตุการณ์นั้นสามารถเกิดขึ้นได้เร็วขึ้น เมื่อเหตุการณ์เกิดขึ้นแล้วเป็นผลดี สถานะความเป็นผู้นำจะเข้มแข็งมากขึ้นเพราะผู้นำจะสามารถอ้างเป็นผลงานของตน ในทางตรงกันข้ามถ้าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไม่เป็นผลดี ผู้นำจะแสดงความรับผิดชอบในฐานะที่มีส่วนช่วยผลักดันให้เหตุการณ์นั้นเกิดขึ้น ซึ่งมีผลทำให้สถานะความเป็นผู้นำเข้มแข็งมากขึ้นด้วยเช่นกัน ในฐานะที่กล้าเข้าไปผลักดันและกล้ารับผิดชอบต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น

·         Make it happen leaders

ผู้นำที่ทำให้เหตุการณ์เกิดขึ้น เป็นผู้นำที่มีพันธะทางใจในระดับสูงที่มุ่งมั่นจะทำให้เหตุการณ์นั้นเกิดขึ้นให้ได้ เนื่องจากผู้นำมีวิสัยทัศน์ที่ชัดเจน มองเห็นประโยชน์ขององค์กรที่จะได้รับจากเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้น จึงเป็นผู้ผลักดันนำให้เหตุการณ์นั้นเกิดขึ้นด้วยตนเอง ผลที่เกิดขึ้นไม่ว่าจะเป็นไปในทางใด ผู้นำเป็นผู้รับผิดชอบ ทำให้สถานะความเป็นผู้นำเข้มแข็ง มีความเด่นชัดในจุดยืนและหลักการของตน

สังคมไทยต้องการผู้นำที่มีวิสัยทัศน์ที่ชัดเจนและมีพันธะทางใจในระดับสูง มีความมุ่งมั่นในการแก้ไขปัญหาของสังคมไทยที่มีปัญหารุมเร้าไปแทบทุกด้านทั้งการเมือง สังคมและเศรษฐกิจ สังคมไทยเวลานี้มีความเปราะบางและมีความเสี่ยงที่จะเกิดความขัดแย้งอย่างรุนแรงได้ตลอดเวลา

สังคมไทยโดยเฉพาะผู้ได้รับโอกาสทางการศึกษา ที่การศึกษาทำให้ชีวิตของเขาได้รับความสุขสบายจากความได้เปรียบทางเศรษฐกิจ ทำให้สามารถถีบตัวเองขึ้นมาสู่ชนชั้นทางเศรษฐกิจเหนือคนกลุ่มใหญ่ในสังคม ที่เสียเปรียบทางเศรษฐกิจ เนื่องจากความด้อยโอกาสทางการศึกษา ผู้ได้รับโอกาสทางการศึกษาควรพิจารณาตนเองด้วยความเป็นธรรมว่า ความสำเร็จในการศึกษาและความสำเร็จทางเศรษฐกิจที่ทำให้ชีวิตมีความสุขสบายในเวลานี้ คนส่วนใหญ่ที่ทุกข์ยากลำบากในสังคมมีส่วนเสียสละความสุขสบายส่วนที่พวกเขาควรได้รับ ช่วยทำให้ผู้ได้รับโอกาสทางการศึกษาสามารถก้าวสู่ชนชั้นทางเศรษฐกิจได้ ถึงเวลาที่ผู้ได้เปรียบทางชนชั้นเศรษฐกิจต้องนำคุณธรรมมาช่วยดูแลความทุกข์ยากลำบากของผู้เสียเปรียบทางเศรษฐกิจ ตอบแทนความเสียเปรียบที่พวกเขาสูญเสียให้แก่ผู้ได้เปรียบทางเศรษฐกิจมาตลอด

มีคำกล่าวว่า “The good you do today, people will often forget tomorrow. Do good anyway.” ความดีที่ท่านทำวันนี้ แม้คนมักจะลืมในวันพรุ่งนี้ ขอให้ท่านจงทำดีต่อไปเถิด

และ “Give the world the best you have, and it may never be enough; give the world the best you’ve got anyway.” ให้สิ่งที่ดีที่สุดที่ท่านมีแก่โลก แม้ว่ามันจะไม่เคยพอเพียง ขอให้ท่านจงให้สิ่งดีที่สุดที่ท่านมีแก่โลกต่อไปเถิด

ครับ ให้สิ่งที่ดีที่สุดกับสังคมไทย แม้ว่ามันอาจจะไม่สามารถเปลี่ยนแปลงสังคมไทยได้ แต่จงให้สิ่งที่ดีที่สุดแก่สังคมไทยต่อไปเถิด J

เขียนที่โรงแรมเจริญธานีขอนแก่น